Duurzame water- en ecosystemen voor klimaatrobuust stedelijk groen
Vergroening van steden wordt steeds vaker toegepast als maatregel tegen hitte, mede vanwege andere positieve effecten op biodiversiteit, gezondheid, leefbaarheid en de financiële baten die het oplevert via bijvoorbeeld de belevingswaarde van een stadscentrum. Maar vergroening vergroot ook de verdamping en dus de waterbehoefte in stedelijk gebied, terwijl extreem hoge temperaturen vaak voorkomen in tegelijkertijd droge periodes. In de praktijk kan dit leiden tot verdampingsreductie tijdens droogte en dus minder effectieve verkoeling. De recente zomers van 2018 en 2019 hebben de urgentie van het gekoppelde probleem tussen de stedelijke waterhuishouding, droogte en hittemitigatie goed zichtbaar gemaakt. Over de link tussen hitte en waterbehoefte van groen (voor verkoeling en überhaupt om te overleven) zijn veel vragen. Dit project start met een inventarisatie van bestaand en kansrijk opgaand groen voor Nederlandse steden, aansluitend op bestaande informatie en bekeken vanuit een ecosysteembenadering. M.b.v. atmosfeermodellen leggen we de relatie tussen verdamping en verkoeling en voeden we het Landelijk Hydrologisch Model waarmee het effect van stedelijke verdamping op het grondwaterpeil geschat kan worden. In een maatschappelijke kosten-baten analyse zullen we verschillende opties voor vergroening evalueren en vergelijken. Door bestaande kennis over klimaatbestendige uitgangsmaterialen te combineren met kennis van natuurlijke (bos)ecosystemen met uitkomsten van het hydrologisch model ontwikkelen we voorbeelden van ruimtelijke ontwerpen voor klimaatbestendige opgaande ecosystemen voor verschillende regio’s en toepassingen.
Vergroening van steden wordt steeds vaker toegepast als maatregel tegen hitte, mede vanwege andere bijkomende positieve effecten op biodiversiteit, gezondheid, en leefbaarheid in de stad. Maar vergroening vergroot ook de verdamping en dus de waterbehoefte in stedelijk gebied, terwijl extreem hoge temperaturen vaak voorkomen in tegelijkertijd droge periodes. In de praktijk kan dit leiden tot verdampingsreductie tijdens droogte en dus minder effectieve natuurlijke verkoeling. De recente zomers van 2018 en 2019 hebben de urgentie van het gekoppelde probleem tussen de stedelijke waterhuishouding, droogte en hittemitigatie goed zichtbaar gemaakt. 1. Het project start met een inventarisatie van bestaand en kansrijk opgaand groen voor Nederlandse steden, aansluitend op bestaande informatie en bekeken vanuit een ecosysteembenadering. 2. M.b.v. atmosfeermodellen leggen we de relatie tussen verdamping en verkoeling en voeden we het Landelijk Hydrologisch Model waarmee het effect van stedelijke verdamping op het grondwaterpeil geschat kan worden. 3. In een maatschappelijke kosten-baten analyse zullen we verschillende opties voor vergroening evalueren en vergelijken. 4. Door bestaande kennis over klimaatbestendige uitgangsmaterialen te combineren met kennis van natuurlijke (bos)ecosystemen met uitkomsten van het hydrologisch model ontwikkelen we voorbeelden van ruimtelijke ontwerpen voor klimaatbestendige en watersensitieve stedelijke natuur in Nederland.
Het Project Eco-Systeem-Stad richt zich op de vraag hoe er een balans gecreëerd kan worden in de waterbehoefte van functioneel groen en de beschikbaarheid van water in de klimaatbestendige en natuurinclusieve stad. Op dit moment ontstaat er een schijnbare tweestrijd in de stad waarin men streeft naar meer groen voor klimaatadaptatie, verkoeling en verbeterde menselijke gezondheid, maar is men terughoudend in het toepassen daarvan omdat meer groen meer water vergt in de zomermaanden, en men de droogte problematiek niet wil verergeren juist door meer groen. In dit project leren we en leveren we kennis op basis waarvan groen stedelijke ontwikkeling gepaard kan gaan met het verbeteren van het watervraagstuk in de stad, juist in tijden van droogte. Groen-water-stad zijn geen ‘tegenstanders’ van elkaar maar versterken elkaar in het juiste watersensitieve ontwerp. Hierbij houden we rekening met de geografie van de ondergrond, specifieke soorteigenschappen gerelateerd aan droogteresistentie en wegen we kosten en baten van passende en effectieve (technologische) water-oplossingen zorgvuldig af.
1. Voor Nederland geschikte regiogerichte droogteresistente beplantingsplannen voor functionele ecosystemen, waarin rekening is gehouden met waterbehoefte, klimaatrobuustheid, stedelijke inpassing en biodiversiteit 2. Een werkend hydrologisch model om de stedelijke watervraag in zomermaanden te kunnen voorspellen waarin het Landelijk Hydrologische Model gekoppeld is (voor het eerst) aan een meteorologisch-energetisch model waarin plantverdamping en het effect op de omgevingstemperatuur en waterbeschikbaarheid aan elkaar gekoppeld zijn 3. Uitgewerkte maatschappelijke kosten-baten analyses op het gebied van stedelijk groen waarin duidelijk beschreven wordt welke mate van (technisch-stedelijke) droogte-ingrepen (watergiften, waterretentie, en -detentie systemen) financieel verstandig zijn en bijdragen aan een groen, gezonde, klimaatbestendige en watersensitieve stad. 4. Uiteindelijk wordt alle kennis onderbouwd met voorbeelden en richtlijnen uitgewerkt in een handboek klimaatrobuuste beplanting voor het stedelijk gebied.
Ieder jaar worden er 3 pilot projecten gedraaid. Iedere pilot begint in Januari met een plan van aanpak, waaraan het jaar gewerkt wordt en wat in November aan het consortium opgeleverd wordt. Het consortium bepaalt gezamelijk de koers voor de nieuwe pilots in het navolgende jaar.
2021 – Opstartjaar, eerste studies voor de inhoud van de pilots voor 2022
2022 – Pilots 1, 2 en 3 1 Arnhem – functionele ecosystemen voor de spoorzone en van Muijlwijkstraat 2 Utrecht – model koppeling LHM en energetisch model 3 Rotterdam – inschatting en bepaling droogteschade aan groene infra in Rotterdam
2023 – Pilots 4, 5 en 6
2024 – Pilots 7, 8 en 9 2024 – handbook klimaatrobuuste beplanting voor het stedelijk gebied.